Ledwo się obudziliśmy,/ już zmierzamy do snu./ To nieprawda, nieprawda,/ że przyszliśmy zamieszkać na ziemi – ten fragment wiersza w języku nahuatl zainspirował Mikołaja Góreckiego do napisania kompozycji Zen Tontemiquico (2006). Utwór wprowadza w medytacyjny, momentami szaleńczy trans, łącząc orkiestrowe środki wyrazowe z nawiązaniami do tradycji prekolumbijskiej.

Podróż od narodzin do śmierci jest równie dojmująca w Kindertotenlieder Gustava Mahlera. W roli solisty wystąpi słynny niemiecki śpiewak, Matthias Goerne, oddający w ten sposób hołd Andrzejowi Hiolskiemu – zmarłemu w 2000 roku wybitnemu polskiemu barytonowi, którego 100. rocznica urodzin przypadała 1 stycznia 2022 roku.

Wstęp oraz Śmierć Izoldy z Tristana i Izoldy to przykłady realizacji Wagnerowskiej koncepcji dramatu muzycznego. Ten „memoriał najmocniej romantycznego dramatu” – jak Wagner określił dzieło – stał się na długie lata wzorem muzycznej ekspresji. Do dziś utwór pozostaje w panteonie najpiękniejszych, ale też najbardziej tragicznych utworów wszech czasów.

Po granicy między snem i jawą porusza się IV Symfonia (1976) Walentyna Sylwestrowa. Utwór wyznacza zwrot w twórczości ukraińskiego kompozytora, odchodzącego w latach siedemdziesiątych XX wieku od awangardowego brzmienia. Ostre, radykalne środki wyrazu zderzają się tu z estetyką nawiązującą do neoromantyzmu, pełną melancholijnej melodyjności.

Jan Lech