Koleje losu nierozerwalnie związały ostatni, nieukończony przez Karłowicza poemat symfoniczny z jego tragiczną śmiercią w lawinie śnieżnej u stóp Małego Kościelca w 1909 roku. To właśnie rękopis Epizodu na maskaradzie znaleziono na biurku kompozytora w zakopiańskiej willi „Lutnia” tuż po dramatycznym wypadku. Utwór dokończył i zinstrumentował Grzegorz Fitelberg, przyjaciel Karłowicza i gorący orędownik wybitnego talentu młodego twórcy. Kompozycja, ujęta w schemat allegra sonatowego, zachwyca dźwiękową wyobraźnią autora, mistrzostwem pracy przetworzeniowej i perfekcyjnym operowaniem aparatem wielkiej orkiestry.
Kantata Carla Orffa z 1936 roku bywa określana mianem najbardziej „nadużywanego” utworu w historii muzyki. Nie sposób zliczyć kontekstów (przede wszystkim filmowych i reklamowych), w które ta nadzwyczaj sugestywna i charakterystyczna kompozycja została wpleciona. Co sprawiło, że umuzycznione przez Orffa poezje trzynastowiecznych wagantów stały się tak inspirujące i atrakcyjne? Wielki aparat wykonawczy z potężnym chórem i rozbudowaną perkusją, archaizacje, motoryczna rytmika, wreszcie teksty nasycone sarkastycznym, obrazoburczym żartem i erotyką daleką od subtelności, niekiedy zaś bliskie moralitetom – wszystkie te elementy złożyły się na trwający do dziś i bezprecedensowy w historii muzyki sukces dzieła Orffa.
Urszula Ciołkiewicz-Latek