Opera (a właściwie rozbudowany singspiel z mówionymi dialogami) Wolny strzelec Carla Marii von Webera z 1821 roku stała się jednym z kamieni milowych w dziejach gatunku, będąc teatralno-muzycznym wyrazem wielu idei młodego romantyzmu. Jeden z jego emblematów stanowi efektowna i barwnie orkiestrowana uwertura, prezentująca motywy wykorzystane w operze oraz oddająca jej tajemniczy nastrój.

IV Symfonia „Koncertująca” to utwór charakterystyczny dla dojrzałego stylu Karola Szymanowskiego – nasycony ekspresją, bogaty harmonicznie i fakturalnie, korzystający z rozbudowanej palety orkiestrowo-fortepianowych barw, a zarazem przystępny, nawiązujący dialog z tradycją. Prawykonanie odbyło się 9 października 1932 roku w Poznaniu pod batutą Grzegorza Fitelberga, w kolejnych latach Szymanowski z powodzeniem sam prezentował swą Czwartą na estradach całej Europy.

Rówieśniczką dzieła Szymanowskiego jest symfonia – również czwarta – Franza Schmidta, za życia wysoko cenionego, dziś nieco zapomnianego austriackiego kompozytora, pianisty, wiolonczelisty i pedagoga. Jego dzieło jest jednak biegunowo odmienne – wybujała postromantyczna ekspresja, monumentalizm użytych środków bliskie są stylowi Richarda Straussa, a pełen tragizmu epizod – żałobny marsz z części wolnej – tłumaczy komentarz autora, który nazwał symfonię „requiem dla mojej córki”…

Piotr Maculewicz