Koncert symfoniczny Filharmonia Narodowa

Przejdź do treści
Koncert symfoniczny
Michał Nesterowicz, fot. Łukasz Rajchert

Mówi żartobliwie, że salę koncertową Filharmonii Narodowej równie mocno kocha, co nienawidzi. Znał ją dużo lepiej niż niejeden polski artysta na długo przed swoim pierwszym przyjazdem do Warszawy. By śledzić na żywo transmisje z przesłuchań Konkursu Chopinowskiego w swoim kraju, musiał wstawać o 3:00 w nocy. Mocno zapragnął samemu stanąć kiedyś na estradzie, na której po Chopinowski Laur sięgnęli Martha Argerich czy Kristian Zimmerman. Marzenie o występie w Warszawie spełniło się w 2015 roku, przynosząc Koreańczykowi wielką wygraną. Seong-Jin Cho, triumfator Chopinowskich Igrzysk w 2015 roku, powraca na stołeczną estradę jako solista w II Koncercie fortepianowym B-dur Johannesa Brahmsa.

Swoje potężne dzieło, stanowiące nie lada wyzwanie tak dla pianisty, jak i orkiestry, kompozytor zwykł określać przekornie „małym koncercikiem". Niedługo po premierze do utworu przylgnęła jednak bardziej adekwatna łatka „symfonii z partią fortepianu obligato”. Po tym wielkim romantycznym koncercie wybrzmi prawdziwa symfonia Romantyczna. Należąca do popularniejszych dzieł Antona Brucknera, uchodzi za przykład jednej z najwspanialszych muzycznych kontemplacji natury. Choć jego IV Symfonia nie posiada jasno określonego programu literackiego, kompozytor wplótł do niej dźwiękowe wizje poranka, odgłosów przyrody – w tym śpiewu sikorki czy górskiego echa – i polowania.

Bartłomiej Gembicki

Na koncert zaprasza Mecenas Roku Filharmonii Narodowej – PGE Polska Grupa Energetyczna
Zamknij

Orkiestra Filharmonii Narodowej

Pierwszy koncert w wykonaniu Filharmonii Warszawskiej odbył się 5 listopada 1901 roku w nowo wybudowanym gmachu. Orkiestrą dyrygował współzałożyciel Filharmonii, jej pierwszy dyrektor muzyczny i dyrygent – Emil Młynarski, a jako solista wystąpił Ignacy Jan Paderewski, mąż stanu, kompozytor i pianista, znajdujący się wówczas u szczytu światowej kariery, jeden z fundatorów Filharmonii. Wykonał on swój Koncert fortepianowy a-moll oraz utwory solowe Fryderyka Chopina. Program koncertu zawierał ponadto dzieła Moniuszki, Żeleńskiego, Noskowskiego i Stojowskiego.

Filharmonia Warszawska w krótkim czasie osiągnęła wysoki poziom, przyciągając wybitnych artystów z całego świata. Już przed I wojną światową i w okresie międzywojennym stała się głównym ośrodkiem życia muzycznego w Polsce oraz jedną z najbardziej liczących się instytucji muzycznych w Europie. Wystąpili tutaj niemal wszyscy słynni dyrygenci i soliści tamtych czasów, m.in. Claudio Arrau, Edvard Grieg, Arthur Honegger, Vladimir Horowitz, Bronisław Huberman, Wilhelm Kempff, Otto Klemperer, Siergiej Prokofiew, Siergiej Rachmaninow, Maurice Ravel, Artur Rodziński, Artur Rubinstein, Pablo Sarasate i Richard Strauss.

W pierwszych latach powojennych Filharmonią Warszawską kierowali m.in. Olgierd Straszyński i Andrzej Panufnik. W styczniu 1950 roku dyrektorem i głównym dyrygentem został Witold Rowicki, który podjął się dzieła zorganizowania nowego zespołu. Pomimo trudnych warunków pracy związanych z brakiem własnej siedziby (koncerty odbywały się m.in. w halach sportowych i teatrach) Orkiestra – dzięki staraniom Rowickiego – stała się czołowym zespołem w Polsce.

21 lutego 1955 roku nastąpiło otwarcie nowego gmachu Filharmonii przy ulicy Jasnej, wzniesionego w miejscu jej wcześniejszej siedziby, zniszczonej nalotami niemieckimi. W tym dniu Filharmonia Warszawska otrzymała miano Filharmonii Narodowej. Nazwa ta podkreślała status najważniejszej instytucji muzycznej w Polsce.

W latach 1955–1958 Orkiestrą kierował Bohdan Wodiczko, wybitny promotor muzyki współczesnej, z którym współpracowali m.in. Arnold Rezler i Stanisław Skrowaczewski. Skład Orkiestry został wówczas zmieniony i powiększony. Ogromne powodzenie, jakim cieszyły się wykonania muzyki XX wieku, przyczyniło się do powstania w Filharmonii Narodowej Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, który z czasem stał się jednym z najważniejszych festiwali tego rodzaju na świecie.

W 1958 roku Witold Rowicki został ponownie mianowany dyrektorem artystycznym i pierwszym dyrygentem Filharmonii. Stanowisko to zajmował do 1977 roku. Jako dyrygenci współpracowali w tym czasie z Filharmonią Stanisław Wisłocki i Andrzej Markowski. W okresie sprawowania funkcji dyrektora przez Rowickiego zagraniczne wyjazdy koncertowe i występy w prestiżowych salach na całym świecie weszły na stałe do harmonogramu artystycznego Orkiestry.

1 lipca 1977 roku dyrektorem artystycznym i dyrygentem Filharmonii Narodowej został Kazimierz Kord, który zajmował to stanowisko do końca roku 2001 – jubileuszu stulecia Filharmonii w Warszawie. W latach 1979–1990 zastępcą dyrektora i dyrygentem Filharmonii Narodowej był Tadeusz Strugała. Kazimierz Kord od początku swojej pracy z Orkiestrą kładł nacisk na wzbogacenie repertuaru, dzięki czemu w programie kolejnych sezonów artystycznych znalazły się nie tylko dzieła symfoniczne, lecz także wielkie formy oratoryjne i operowe oraz wiele utworów muzyki współczesnej. Nowym przedsięwzięciem stał się cykl koncertów „Filharmonia Narodowa prezentuje”, nagrywanych na żywo i utrwalanych na płytach przez Polskie Nagrania; organizowano również koncerty z udziałem dyplomantów Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Kazimierz Kord wraz z Witoldem Lutosławskim byli pomysłodawcami krótkich, kilkudniowych festiwali muzyki współczesnej, którym za punkt wyjścia posłużyła idea spotkania różnych dziedzin sztuki. Pierwszy taki festiwal odbył się już po śmierci kompozytora i na jego cześć został nazwany „Forum Lutosławskiego”.

Od 2002 do 2013 roku funkcje dyrektora naczelnego i artystycznego Filharmonii Narodowej pełnił Antoni Wit, który kontynuował linię repertuarową swojego poprzednika, wzbogacając ją o jeszcze większą obecność muzyki polskiej, często wykonywanej przez zagranicznych artystów. Pod jego batutą zespoły Filharmonii Narodowej nagrały ponad 50 płyt, w tym prawie 40 dla wytwórni Naxos. Albumy te otrzymały wiele nagród z prestiżową Grammy 2013 na czele, a prezentowały głównie dzieła polskich kompozytorów (Karłowicza, Szymanowskiego, Lutosławskiego, Pendereckiego, Góreckiego i Kilara). Antoni Wit swoją kadencję zakończył występem z Orkiestrą Filharmonii Narodowej (po raz pierwszy w jej historii) na festiwalu BBC Proms w Londynie w sierpniu 2013 roku.

Od sezonu 2013/2014 stanowisko dyrektora artystycznego – odpowiedzialnego za rozwój zespołów, kształtowanie repertuaru i dobór artystów gościnnych – zajmował Jacek Kaspszyk. Historyczny koncert pod jego batutą z udziałem Krystiana Zimermana podczas „Warszawskiej Jesieni” 2013 stał się jedną z kulminacji Roku Lutosławskiego (wykonano Koncert fortepianowy i III Symfonię kompozytora); Kaspszyk otrzymał wówczas nagrodę Koryfeusz Muzyki Polskiej w kategorii Wydarzenie. Poprowadził również pierwsze w historii Filharmonii koncerty transmitowane przez internet. Orkiestra pod jego batutą nagrała sześć płyt – dla Warner Classics: z dziełami Wajnberga (2014), Brahmsa i Bacha (orkiestracje Schönberga, 2015), Szymanowskiego (2017) oraz koncertami skrzypcowymi Wieniawskiego i Szostakowicza z solistką Bomsori Kim (2017), album z muzyką polską (Młynarski, Wajnberg, Penderecki, 2018), a dla Deutsche Grammophon z utworami Chopina, w których partie solowe grał Ingolf Wunder (2015).

W latach 2019–2024 dyrektorem artystycznym Filharmonii Narodowej był Andrzej Boreyko, a jego pięcioletnia kadencja przypadła na trudny dla wszystkich instytucji kultury okres pandemii. Większość koncertów była wówczas odwoływana, a repertuar organizowanych wydarzeń modyfikowano ze względu na obowiązujące restrykcje, które ograniczały liczbę muzyków na scenie. Andrzej Boreyko odegrał kluczową rolę w prowadzeniu instytucji przez ten okres, podejmując niejednokrotnie skomplikowane decyzje i wysiłek, aby utrzymać działalność Zespołów na estradzie Filharmonii. Orkiestra pod jego dyrekcją nagrała pięć płyt, z których dwie były światowymi premierami fonograficznymi i otrzymały nominacje do nagrody Fryderyk (2022, 2023). Pierwszy album zawierał m.in. utwory Pawła Kleckiego, Jana Adama Maklakiewicza oraz Gesualda da Venosy w orkiestracji Stanisława Skrowaczewskiego, drugi – Concerto classico Andrzeja Czajkowskiego i Libera me Gii Kanczelego.

Od sezonu artystycznego 2024-2025 Dyrektorem Artystycznym jest Krzysztof Urbański. 

Orkiestra Filharmonii Narodowej odbyła niemal 150 tournée na pięciu kontynentach. Występowała we wszystkich najważniejszych salach koncertowych świata, gorąco oklaskiwana przez słuchaczy i chwalona przez krytyków muzycznych za doskonałe, charyzmatyczne wykonania. Zespół uczestniczył również w wielu prestiżowych międzynarodowych festiwalach, m.in. w Wiedniu, Berlinie, Pradze, Bergen, Lucernie, Montreux, Moskwie, Brukseli, Florencji, Bordeaux, Atenach, Nantes (La Folle Journée), Bilbao, Lizbonie i Tokio. Orkiestra Filharmonii Narodowej regularnie bierze udział w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina, Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, Międzynarodowym Festiwalu „Chopin i Jego Europa” czy Wielkanocnym Festiwalu Ludwiga van Beethovena. Nagrywa dla Polskiego Radia, polskich i zagranicznych wytwórni płytowych oraz na potrzeby filmu. Od 2016 roku Filharmonia Narodowa transmituje wybrane koncerty przez internet.

 

[2024]