pp...F!3: Krasne barszo Filharmonia Narodowa

Przejdź do treści
pp...F!3: Krasne barszo
La Morra, fot. Dirk Letsch

W pierwszej połowie XV wieku wiodącym ośrodkiem muzycznym na terenie Rzeczpospolitej był Kraków, ówczesna stolica kraju. Za najcenniejsze, w pełni zachowane źródło muzyczne tego okresu uznawany jest przechowywany w Bibliotece Narodowej w Warszawie rękopiśmienny kodeks, funkcjonujący pod nazwą obiegową Kras 52. Zawarto w nim utwory najwybitniejszego kompozytora polskiego tamtego czasu – Mikołaja z Radomia. Jego kompozycje znalazły się również w drugim rękopisie, który zaginął w trakcie II wojny światowej. Fragmentarycznie zachował się on jednak w formie mikrofilmu oraz rękopiśmiennych transkrypcji z oryginału.

O życiu Mikołaja z Radomia wiemy niewiele. Najprawdopodobniej związany był z Krakowem. Wiadomo też, że pewien muzyk imieniem Nicolaus pracował jako klawicymbalista na dworze ostatniej żony Władysława Jagiełły, królowej Zofii Holszańskiej. Nie można jednak mieć pewności, że był to Mikołaj z Radomia. Nazwisko to niejednokrotnie padało także w wykazie studentów Akademii Krakowskiej.

Z wczesnojagiellońskim Krakowem związany był również Piotr z Grudziądza (wł. Petrus Wilhelmi de Grudencz). On także rozpoczął w 1418 roku studia w Akademii Krakowskiej, uzyskując dwanaście lat później stopień magistra sztuk wyzwolonych. Jego kompozycje cieszyły się sporą popularnością, zarówno w XV wieku, jak i w kolejnych dwóch stuleciach. Następnie przez wiele lat popadły w zapomnienie, aby zostać odkryte na nowo dopiero w XX i XXI wieku.

 

Po prostu... Filharmonia! Projekt 3:

Zarówno epoki historyczne, jak i poszczególne ośrodki kulturalne kojarzone są często z wybranymi, wybitnymi jednostkami, będącymi reprezentantami sztuki tworzonej w danym miejscu i czasie. Spojrzenie wyłącznie z pespektywy jednostki zaburza nam jednak często pełnię obrazu ówczesnej artystycznej rzeczywistości. Dla barokowej Italii takim punktem odniesienia jest dziś z pewnością Antonio Vivaldi. Choć był wybitnym skrzypkiem, tworzył także utwory koncertujące nieprzeznaczone na instrumenty smyczkowe. Czynił tak również inny skrzypek, Georg Philipp Telemann, pozostający dziś w cieniu wywodzących się z Saksonii wielkich luminarzy baroku – Johanna Sebastiana Bacha i Georga Friedricha Händla. W przeciwieństwie do Vivaldiego, Telemann był multiinstrumentalistą, mającym doświadczenie również w grze na instrumentach dętych i klawiszowych.
Za symbol Florencji, jak i całej twórczości włoskiej okresu trecenta uznać można Francesca Landiniego. On także zachwycał współczesnych sobie słuchaczy kunsztem wykonawczym, specjalizując się w grze na organach. Najwybitniejszym znanym obecnie twórcą Rzeczpospolitej pierwszej połowy XV wieku był zaś Mikołaj z Radomia. O jego życiu wiadomo bardzo niewiele, z pewnością jednak powiązać go można z działalnością we wczesnojagiellońskim Krakowie.
 

Daniel Laskowski

 

Zamknij

Vojtěch Jakl

Czeski skrzypek barokowy, mieszkający w Bazylei, absolwent prestiżowej Schola Cantorum Basiliensis w klasie Amandine Beyer. Wcześniejsze wykształcenie muzyczne zdobył w Janáček Academy of Music and Performing Arts w Brnie pod kierunkiem Lenki Torgersen oraz w Konserwatorium Praskim, studiując u Dagmar Zárubovej i Jaroslava Foltýna. Podczas studiów uczestniczył w kursach mistrzowskich prowadzonych przez znanych muzyków, takich jak Leila Schayegh, Jörg-Andreas Bötticher, René Jacobs, Lenka Torgersen, Jana Semerádová, John Holloway, Lucy van Dael, Ton Koopman, Patrick Cohën-Akenine i inni.

Vojtěch Jakl aktywnie występuje w całej Europie na prestiżowych scenach i festiwalach, w tym Bachfest Leipzig, Festival Oude Muziek Utrecht, Salzburger Festspiele, Berliner Philharmonie, BOZAR (Palais des Beaux-Arts) Brussels, Praska Wiosna, Château de Versailles Spectacles, Resonanzen Festival Wien, London Early Music Festival, Kölner Philharmonie, Quincena Musical de San Sebastián, Festival de Torroella de Montgrí, Samstamala Gregoriana, Concentus Moraviae festival, Innsbrucker Hofmusik i wiele innych.

Współpracował z uznanymi dyrygentami, takimi jak Václav Luks, René Jacobs, Rudolf Lutz, Olivier Schneebeli oraz solistami, takimi jak Magdalena Kožená, Andreas Scholl, Philippe Jaroussky, Emöke Barath, Leila Schayegh, Xenia Löffler, Barbara Maria Willi, Hana Blažíková, Dagmar Šašková i inni.

Jest aktywnym członkiem zespołów, takich jak Collegium 1704, Collegium Marianum, Ensemble Inégal i Musica Florea. Jest również członkiem-założycielem bazylejskich zespołów Rýnský i B3 Ensemble. Oprócz gry na skrzypcach barokowych, specjalizuje się również w średniowiecznych fidelach i skrzypcach renesansowych jako członek zespołu La Morra i Ensemble Pampinea.

Przyczynił się do powstania wielu nagrań płytowych dla wytwórni, takich jak Pentatone, Accent, Prospero, Ramée, Glossa, Chateau de Versailles Spectacles, Supraphon, ARTA i innych. Jego zaangażowanie w muzykę dawną zostało docenione w kilku konkursach, w tym Biagio Marini Competition 2021 w Neuburgu, The London International Festival of Early Music Competition 2022, Da Vinci Young Sounds 2022 i Manhattan International Music Competition.

Latem 2024 roku planuje wydać swoją debiutancką solową płytę z pierwszym kompletnym nagraniem 12 Sonat skrzypcowych Ignazio Albertiniego dla włoskiej wytwórni Da Vinci Publishing.

Gra na skrzypcach wykonanych przez mistrza lutnictwa Ondřeja Marholda, w oparciu o modele Andrei Amatiego z około 1560 roku i Jacoba Stainera z 1679 roku.

[2024]